Η ανοιξιάτικη μετανάστευση των πουλιών έχει ξεκινήσει: πολλά διαφορετικά είδη διέρχονται από τη μεσογειακή περιοχή, έχοντας ξεχειμωνιάσει στην Αφρική, με σκοπό να φτάσουν στην Ευρώπη και να φωλιάσουν. Μέχρι σήμερα 23 διαφορετικά είδη έχουν καταγραφεί να έχουν ήδη κάνει την εμφάνισή τους στο νησί μας, αλλά το πέρασμα των χελιδονιών είναι, τις τελευταίες μέρες, παραπάνω από εντυπωσιακό!
Τα χελιδόνια, έχοντας κάνει ήδη ένα πολύ απαιτητικό ταξίδι (διασχίζοντας την έρημο Σαχάρα και μετά τη Μεσόγειο Θάλασσα!) έφτασαν στην περιοχή μας με πολύ άσχημο καιρό και χωρίς κατάλληλες καιρικές συνθήκες να συνεχίσουν: ο Νοτιάς ευνοεί το ταξίδι τους, ενώ ο Βοριάς τα καθηλώνει… Εξαντλημένα και με μεγάλη ανάγκη να ανακτήσουν ενέργεια θα τα δούμε κατά εκατοντάδες να τρέφονται στους υγροτόπους του νησιού μας. Ας σκεφτούμε ποιες θερμοκρασίες περιβάλλοντος άφησαν πίσω τους στην Αφρική και ποιες έχουν να αντιμετωπίσουν τις τελευταίες μέρες!
Πολύ συχνά, λοιπόν, και ιδίως νωρίς το πρωί, μπορεί να τα βρούμε να κάθονται στο οδόστρωμα, προσπαθώντας να ζεσταθούν, καθώς τα στερεά σώματα (άσφαλτος) απορροφούν τις ακτίνες του ήλιου και ζεσταίνονται πιο γρήγορα από ότι ο αέρας. Στην κατάσταση αυτή τα πουλιά (πολλά κοιμούνται!) μπορεί να μην είναι σε θέση να αντιδράσουν και να πετάξουν όταν ένα αυτοκίνητο τα πλησιάσει και είναι σημαντικό όλοι μας να φροντίσουμε και να τα προσπεράσουμε αργά και προσεκτικά.
Πριν λίγες μέρες (στις 23/3) το φαινόμενο αυτό παρουσιάστηκε στην περιοχή της Χαραμίδας καθώς ο υγρότοπος εκεί αποτελεί «μαγνήτη» για τα διερχόμενα χελιδόνια. Καταγράφηκαν νωρίς το πρωί, στο ίδιο σημείο, περίπου 200 Σταυλοχελίδονα, 300 Σπιτοχελίδονα, 100 Οχθοχελίδονα και 100 Μιλτοχελίδονα σε φράχτες και καλώδια, με πολλά από αυτά να βρίσκονται εξαντλημένα στην άσφαλτο.
Τα χελιδόνια μεταναστεύοντας έχουν μεγάλη ανάγκη από τους υγρότοπους, όπου τρέφονται, πίνουν νερό και κοιμούνται σε μεγάλα ή μικρά σμήνη (καλαμιώνες). Αν θέλετε να παρατηρήσετε το πέρασμά τους μπορείτε να κάνετε μια βόλτα σε κάποιο κοντινό σας υγρότοπο: χείμαρρο, έλος, αλυκές, κ.ά., άλλωστε η Λέσβος έχει πάνω από 90 από αυτούς!
Πέντε είναι τα είδη των χελιδονιών που έχουμε στην Ελλάδα και όλα τους καταγράφονται τις τελευταίες μέρες στη Λέσβο.
Σταυλοχελίδονο ή Χωραφοχελίδονο (Hirundo rustica): μαύρο όλο το πάνω μέρος, λευκό ή κάποιες φορές κοκκινωπό κάτω μέρος, κόκκινο και μετά μαύρο κάτω από το ράμφος και διχαλωτή ουρά. Φωλιάζει σε φωλιά ανοιχτή σαν κούπα,
Σπιτοχελίδονο ή Λευκοχελίδονο (Delichon urbicum): μαύρο πάνω μέρος, όμως με λευκό στη βάση της ουράς, ολόλευκο κάτω μέρος που φτάνει μέχρι το ράμφος του και κοντή ουρά. Φωλιάζει σε φωλιά κλειστή με μόνο ένα μικρό άνοιγμα,
Οχθοχελίδονο (Riparia riparia): ανοιχτό καφέ πάνω μέρος με λευκή ζώνη πίσω από το λαιμό, λευκό κάτω μέρος με καφέ περιλαίμιο και κοντή ουρά (μόνο περνάει από τη Λέσβο για βορειότερα)
Μιτλοχελίδονο (Cecrops daurica): μαύρο πάνω μέρος με πορτοκαλί ζώνη πίσω από το λαιμό και στη βάση της ουράς, πορτοκαλί κάτω μέρος και διχαλωτή ουρά. Φωλιάζει μακριά από οικισμούς (συχνά κάτω από γεφύρια, σε εξωκλήσια κ.ά.) σε κλειστή φωλιά που για είσοδο έχει ένα μακρύ τούνελ και εξαπλώνεται μόνο γύρω από τα βόρεια παράλια της Μεσογείου και όχι βορειότερα και, τέλος,
Βραχοχελίδονο (Ptyonoprogne rupestris): ολόκληρο καφέ με άσπρες μικρές βούλες στο κάτω μέρος της ουράς. Φωλιάζει σε βράχια σε φωλιά ανοιχτή σαν κούπα και εξαπλώνεται κυρίως γύρω από τα βόρεια παράλια της Μεσογείου – και σε πολλές περιοχές παρατηρούνται και το χειμώνα (δε μεταναστεύει όπως τα συγγενικά του είδη).
Ένας άλλο είδος πουλιού, που και αυτό έχει ήδη έρθει, είναι ολόμαυρο και πετά γρήγορα σαν δρεπάνι, «τσιρίζοντας» τα βράδια πριν κοιμηθεί στις φωλιές του σε τρύπες στις στέγες, ανήκει σε άλλη οικογένεια και ονομάζεται Σταχτάρα. Στη Λέσβο το λέμε Πετροχελίδονο.
